Delles notes sobre la representación gráfica de les sibilantes africaes predorsodentales nel asturianu medieval

  1. Menéndez Fernández, Claudia Elena 1
  1. 1 Universidad de Oviedo
    info

    Universidad de Oviedo

    Oviedo, España

    ROR https://ror.org/006gksa02

Revista:
Lletres asturianes: Boletín Oficial de l'Academia de la Llingua Asturiana

ISSN: 0212-0534 2174-9612

Año de publicación: 2023

Número: 128

Páginas: 6-37

Tipo: Artículo

DOI: 10.17811/LLAA.128.2023.6-37 DIALNET GOOGLE SCHOLAR lock_openAcceso abierto editor

Otras publicaciones en: Lletres asturianes: Boletín Oficial de l'Academia de la Llingua Asturiana

Resumen

Esti trabayu tien por oxetivu estudiar la palatalización de los grupos llatinos tj, kj y k+e,i n’asturianu, qu’ufre n’época medieval un doble resultáu, sordu [ts] y escritu davezu con grafía “c” o “ç”, o sonoru [dz] y escritu davezu con grafía “z”. Sicasí, la documentación medieval asturiana presenta abondos casos d’irregularidá gráfica na representación d’estos soníos. D’esta miente, y tres d’una revisión bibliográfica sobre l’estáu de la cuestión, el nuedu d’esta investigación centraráse nel analís comparativu de los étimos ma(t)tiana, pla(t)tea, *pe(t)tia y ma(t)tea, poniendo especial enfotu en trazar una comparanza ente los continuadores asturianos y los continuadores, mesmo históricos que dialectales, d’otres llingües de la Romania Occidental. Asina, esti estudiu comparáu amirará a intentar determinar si la situación d’aparente incoherencia ortográfica que presenten les scripta medievales asturianes son frutu d’un desarrollu propiu o idiorrománicu del asturianu o bien puen ser el testimoniu d’un fenómenu de mayor repercusión con aniciu nuna fase protorrománica

Referencias bibliográficas

  • AIS = Jaberg, K. / Jud, J. (1928–1940). Sprach- und Sachatlas Italiens und der Südschweiz. Zofingen: Ringier, 8 vols.
  • ALDC = Veny, J. (dir.) (2001–). Atles lingüístic del domini català. Barcelona: Institut d‘Estudis Catalans. https://aldc.espais.iec.cat/
  • Alonso, A. (1976 [1955]). De la pronunciación medieval a la moderna en español. Madrid: Gredos, vol. 1.
  • ALF = Gilliéron, J. / Edmont, E. (1902–1910). Atlas linguistique de la France. Paris: Champion.
  • ALW = Remacle, L. / Legros, É. / Lechanteur, J. / Counet, M.-T. / Boutier, M.-G. / Baiwir, E. (1953 ). Atlas linguistique de la Wallonie. Tableau géographique des parlers de la Belgique romane. Liège: Vaillant-Carmanne/Université de Liège. https://alw.uliege.be
  • AppelChrestomathie = Appel, C. (1930). Provenzalische Chrestomathie mit Abriss der Formenlehre und Glossar. Leipzig: Reisland.
  • Bec, P. (1971). Manuel pratique de philologie romane. Paris: Klincksieck, volume 2.
  • Bourciez, E. (1921). Précis historique de phonétique française. Paris: Klincksieck.
  • BrunelChartes = Brunel, C. (1926). Les plus anciennes chartes en langue provençale. Recueil des pièces originales antérieures au XIIIe siècle. Paris: Picard.
  • BrunelChartesSuppl = Brunel, C. (1952). Les plus anciennes chartes en langue provençale. Recueil des pièces originales antérieures au XIIIe siècle. Supplément. Paris: Picard.
  • Cabrera Morales, C. (1992). Las sibilantes medievales: reflexiones sobre el problema de la desonorización. Medievalia, 11, 1-18.
  • Carrasco Cantos, P. (1987). Estudio lingüístico del Fuero de Zamora. Málaga: Universidad de Málaga / Universidad de Salamanca / Colegio Universitario de Zamora.
  • CORDE = Real Academia Española, (2002-). Corpus diacrónico del español. Madrid: Real Academia Española. http://corpus.rae.es/cordenet.html
  • CunhaVocabulário = Cunha, A. G. (dir.). (2014). Vocabulário histórico-cronológico do português medieval. Rio de Janeiro: Fundação Casa de Rui Barbosa, 2 vols.
  • DCECH = Corominas, J. / Pascual, J. A. (1980–1991). Diccionario crítico etimológico castellano e hispánico. Madrid: Gredos, 6 vols.
  • DCVB = Alcover, A. M. / Moll. F. de B., (1950–1968). Diccionari català-valencià-balear. Palma de Mallorca: Miramar, 10 vols. https://dcvb.iec.cat/
  • DDGM = González Seoane, E. / Álvarez de la Granja, M. / Boullón Agrelo, A. I. (2006). Dicionario de dicionarios do galego medieval. Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela. http://ilg.usc.gal/ddgm/
  • DECat = Coromines, J. (1980–2001). Diccionari etimològic i complementari de la llengua catalana. Barcelona: Curial, 10 vols.
  • DELLA = García Arias, X. Ll., (2017–2021). Diccionariu Etimolóxicu de la Llingua Asturiana. Uviéu: Academia de la Llingua Asturiana & Universidá d’Uviéu, 7 vols.
  • DELI = Cortelazzo, M. / Zolli, P. (1999). Il nuovo etimologico. DELI – Dizionario Etimologico della Lingua Italiana. Bologna: Zanichelli, 2ª edición.
  • DELP = Machado, J. P. (1977). Dicionário etimológico da língua portuguesa. Lisboa: Horizonte, 5 vols, 3ª edición.
  • DÉRom 3 = Buchi, É. / Schweickard, W. (éds.) (2020). Dictionnaire Étymologique Roman (DÉRom) 3. Entre idioroman et protoroman. Berlin/Boston: De Gruyter.
  • DOMEl = Stempel, W. D. (dir.) (2014–). Dictionnaire de l’occitan médiéval. München: Bayerische Akademie der Wissenschaften. http://www.dom-en-ligne.de
  • Du Cange = Du Cange, C. du F. (1883–1887). Glossarium mediae et infimae latinitatis. Niort: Favre, 10 vols. http://ducange.enc.sorbonne.fr/
  • Ernout/Meillet = Ernout, A. / Meillet, A. (1959). Dictionnaire étymologique de la langue latine. Histoire des mots. Paris: Klincksieck, 4ª edición.
  • Etymologiarum = San Isidoro de Sevilla (2004). Etimologías. Madrid: Biblioteca de autores cristianos. Edición de J. Oroz Reta / M. Marcos Casquero.
  • FEW = Wartburg, W. von (1922–2002). Französisches Etymologisches Wörterbuch. Eine darstellung des galloromanischen sprachschatzes. Bonn/Heidelberg/Leipzig/-Berlin/Bâle:
  • Klopp/Winter/Teubner/Zbinden, 25 vols. https://lecteur-few.atilf.fr/index.php/
  • Fouché, P. (1927). Études de phonétique générale. Paris: Les Belles Lettres.
  • García Arias, X. Ll. (2003). Gramática histórica de la lengua asturiana. Uviéu: Academia de la Llingua Asturiana.
  • GDLI = Battaglia, S. (1961–2008). Grande dizionario della lingua italiana. Torino: UTET, 21 vols.
  • KastenCody = Kasten, Ll. A. / Cody, F. J. (2001). Tentative dictionary of medieval Spanish. New York: The Hispanic Seminary of Medieval Studies, 2ª edición.
  • KastenNitti = Kasten, Ll. A. / Nitti, J. (2002). Diccionario de la prosa castellana del Rey Alfonso X. New York: Hispanic Seminary of Medieval Studies, 3 vols.
  • Lanly, A. (1971). Fiches de philologie française. Paris: Bordas, 4ª edición.
  • LausbergLingüística = Lausberg, H. (1965-1966). Lingüística románica. Madrid: Gredos, 2 vols.
  • Levy = Levy, E. (1894–1924). Provenzalisches Supplement-Wörterbuch. Berichtigungen und
  • Ergänzungen zu Raynouards Lexique roman. Leipzig: Reisland, 8 vols.
  • Livingston, C. (1954). Etymologie du mot français «pièce». Neuphilologische Mitteilungen, 55/3, 178 188.
  • Lloyd, P. M. (1993). Del latín al español. Madrid: Gredos.
  • Loporcaro, M. (2011). Syllable, segment and prosody. En Maiden, M. / Smith, J. C. / Ledgeway, A. (eds.) The Cambridge history of the Romance languages. Volume 1: Structures (pp. 50-108). Cambridge: Cambridge University Press.
  • Malkiel, Y. (1971). Derivational Transparency as an Occasional Co-Determinant of Sound Change: A New Causal Ingredient in the Distribution of -ç- and -z- in Ancient Hispano-Romance. Romance Philology, 25, 1-52.
  • Marcet Rodríguez, V. J. (2011). Las sibilantes en la documentación notarial leonesa en el paso del latín al romance: ¿alternancia gráfica o confusión fonética? Lletres Asturianes, 104, 45-84.
  • Marcet Rodríguez, V. J. (2013). Contribución al estudio del ensordecimiento de las sibilantes en el norte peninsular: Las sibilantes africadas en la documentación medieval leonesa. En Marcet Rodríguez, V. J. / Quijada van den Bergue, C. / Torres Martínez, M. (coords.) Pro lingua: investigaciones lingüísticas universitarias (pp. 35-53). Salamanca: Luso-española de ediciones.
  • Martinet, A. (1951-1952). The Unvoicing of Old Spanish Sibilants. Romance Philology, 5, 133-156.
  • Menéndez Fernández, C. E. (2022). */maˈtsan a/ s.f. « variété de pomme (fruit d’un arbre du genre Malus Mill.) cultivée de petite taille et au goût acidulé ». En Buchi, É. / Schweickard, W. (eds.)
  • Dictionnaire Étymologique Roman (DÉRom). Nancy: ATILF.
  • http://www.atilf.fr/DERom/entree/ma'tsan-a.
  • Menéndez Pidal, R. (1987). Manual de gramática histórica española. Madrid: Espasa-Calpe, 19ª edición.
  • Mistral = Mistral, F. (1932). Lou tresor dóu Felibrige ou Dictionnaire provençal-français embrassant les divers dialectes de la langue d’oc moderne. Paris: Delagrave, 2 vols.
  • Morala Rodríguez, J. R. (1993). Las sibilantes en la documentación medieval leonesa. En Lorenzo, R. (coord.) Actas del XIX Congreso Internacional de Lingüística e Filoloxía Románica (pp. 99-119). A Coruña: Fundación Pedro Barrié de la Maza, vol.4.
  • NunesCompêndio = Nunes, J. J. (1989). Compêndio de gramática histórica portuguesa. Fonética e morfologia. Lisboa: Clássica Editora, 9ª edición.
  • NyropGrammaire = Nyrop, K. (1979). Grammaire historique de la langue française, vol. 1: Histoire générale de la langue française. Phonétique. Genève: Slatkine.
  • OCU = (1996). Ordenances del conceyu d’Uviéu. Facsímil de los manuscritos del sieglu XIII del Archivu Municipal de la ciudá d’Uviéu. Llectura y entamu d’Isabel Torrente. Estudiu llingüísticu d’Ana María Cano González. Uviéu: Academia de la Llingua Asturiana.
  • OLD = Glare, P. G. W. (ed.) (1968–1982). Oxford Latin Dictionary. Oxford: Clarendon.
  • Orazi, V. (1997). El dialecto leonés antiguo. Madrid: Universidad Europea & CEES Ediciones.
  • Pansier = Pansier, P. (1924–1927). Histoire de la langue provençale à Avignon du XIIe au XIXe siècle. Avignon: Aubanel, 5 vols.
  • Pascual, J. A. (1988). Notas sobre las confusiones medievales de las sibilantes. Lingüística Española Actual, 10, 125-131.
  • Penny, Ralph (1993). Gramática histórica del español. Barcelona: Ariel.
  • Raynouard = Raynouard, F.-J.-M. (1836–1844). Lexique roman ou dictionnaire de la langue des troubadours. Paris: Silvestre, 6 vols.
  • Remacle, L. (1992). La différenciation dialectale en Belgique romane avant 1600. Bibliothèque de la Liège: Faculté de philosophie et lettres de l’Université de Liège.
  • REW = Meyer-Lübke, W. (1930–1935). Romanisches Etymologisches Wörterbuch. Heidelberg: Winter, 3ª edición.
  • RohlfsGrammStor = Rohlfs, G. (1966–1969). Grammatica storica della lingua italiana e dei suoi dialetti. Torino: Einaudi, 3 vols.
  • Sánchez Miret, F. (1998). La diptongación en las lenguas románicas. München/Newcastle: Lincom Europa.
  • Sánchez Miret, F. (2007). Fonética histórica. En Gargallo Gil, J. E. / Bastardas i Rufat, M. R. (coords.) Manual de Lingüística Románica (pp. 227-250). Barcelona: Ariel.
  • Tekavčić, P. (1972). Grammatica storica dell’italiano. Volume I: Fonematica. Bologna: Il Mulino.
  • TLFi = Imbs, P. / Quemada, B. (dirs.) (1971–1994). Trésor de la langue française. Dictionnaire de la langue du XIXe et du XXe siècle (1789–1960). Paris: Éditions du CNRS/Gallimard, 16 vols. http://atilf.atilf.fr/tlf.htm.
  • TLIO = Beltrami, P. G. (fond.) / Leonardi, L. / Squillacioti, P. (dirs.). (1998–). Tesoro della Lingua Italiana delle Origini. Firenze: CNR. http://tlio.ovi.cnr.it/TLIO.
  • TLL = (1900–). Thesaurus Linguae Latinae. Leipzig/Stuttgart/Berlin/New York Teubner/Saur/De Gruyter.
  • http://publikationen.badw.de/en/thesaurus/lemmata#4704.
  • Väänänen, V. (1968). Introducción al latín vulgar. Madrid: Gredos.
  • WilliamsPortuguese = Williams, E. (1962). From Latin to Portuguese. Historical phonology and morphology of the Portuguese language. Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 2ª edición.